Bireysel emeklilik sistemiyle alakalı son dönemde özellikle iki husus; ‘otomatik katılım’ ve BES üzerinden alınacak ‘emekli maaşı’ gündemde. Sektör önemli hazırlıklar içerisinde.
Türkiye’de, fiilen 2004’te vatandaşın hayatına giren bireysel emeklilik sistemi (BES), özellikle 2013’ten sonra, %25’lik devlet katkısıyla büyük ivme kazandı. Hala sistemde 6,3 milyon katılımcı buşunuyor. Bu katılımcıların fon büyüklüğü ise 47,5 milyar liraya ulaştı.
Otomatik katılım 3 ayaklı bir yapının ikinci ayağı olacak. İlk aşamada mevcut durumdaki Sosyal Güvenlik Sistemi var ama emeklilik geliri hususunda yetersizliği ortada. Yaşlanan bir nüfusumuz bulunmakta. Emeklilik döneminde düzgün gelir getirecek bir yapı mecburi. Otomatik katılım da buna hizmet edecek. Yasasının haziran sonu çıkması beklenmekte. Bu tarz katılımla işverenin yeni işe girenlerin önüne bir de emeklilik planı koyması hedefler arasında. Ayrıyeten 45 yaş tavanı koyup mevcut işçiler de sisteme dahil edilebilir. Öncelikle bir pilot deneme olarak 250 çalışan üstü işyerlerinde otomatik katılımın uygulanması mevzu bahis.
İşveren katkısı önemli
BES’e bu tür katılımda cayma hakkı ve mecburi kesinti miktarı nasıl olacak?
Kişilerin cayma hakkı sisteme girdikten 4-6 ay sonrası için planlanıyor. Bunun sebebi de tasarruf alışkanlığı kazandırmak. Dünya örnekleri, otomatik sisteme girenlerin %90’ının çıkmadığını gösteriyor. Mecburi kesinti için de hedef kitleye bakmak lazım. Asgari ücretin %3-5’i gibi bir oran olabilir.
Dünya uygulamaları, otomatik katılıma işverenin de katkı vermesini öngörüyor.
Yeni belirlenen asgari ücret sebebiyle, otomatik katılımla işverenlere gelecek ilave yük tereddütlere yol açtı ama bu kesimin katkısı sistemi çok daha cazip kılacaktır. Bu hususta işverene çeşitli kolaylıklar da temin edilebilir. Devlet katkısı da devam edecek ama yöntemi farklı olacak görünüyor. Biliyorsunuz bugün devlet katkısı hemen ödeniyor. Otomatik katılımda ise katılımcıların örneğin üç yıl gibi süre ödeme yapması ve bunun sonucunda devletin katkı vermesi mevzubahis. Yani katılımcının asgari hak ediş süresini tamamlaması gerekecek. Sonra devlet alakalı dönem için katkıyı yatıracak. Ayrıca belki bu tür katılıma ilgiyi artırmak için devlet bir ‘bonus’ ödeme de yapma girişiminde bulunabilir.