Başlığımızın kolay anlaşılması için belirtelim, “Eski sigortalı” kavramından kastımız sigortalılığa 5510 sayılı Kanundan önce, yani 01.05.2008 tarihinden önce başlamış olanlardır. Sigortalılığa 01.05.2008 ve sonrasında başlamış olup tamamen 5510 sayılı Kanuna tabi olan sigortalılara ise “Yeni sigortalı” diyoruz.
Sosyal güvenlik sistemimiz içinde yer alan SSK ve T.C. Emekli Sandığı yasal tabiriyle sakatlar (özürlü veya engelliler) için özel emeklilik şartları ortaya koyarak emekliliği kolaylaştırmıştır. Buna karşın Bağ-Kur ise bu yönde bir değişikliğe gitmemiş engelli, sağlam ayrımı yapmamıştır.
5510 sayılı Kanunla sigortalılıkların tek çatı haline geçmesiyle Bağ-Kur (4/1-b) sigortalıları için de engelli emekliliğinden yararlanmanın önü açılmış bulunuyor.
Sigortalılık mevzuatımızdaki çok parçalılığa paralel olarak konuyu ele aşımız da ayrı ayrı olacaktır.
Bilindiği üzere 506 sayılı Kanunun 60. maddesi gereğince, 05.08.2003 gününe kadar % 40 ve daha fazla engeli olan SSK sigortalıları, Maliye Bakanlığı’ndan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince vergi indirim belgesi aldıklarında, herhangi bir yaşa tabi olmaksızın 15 yıllık süre ve bu süre içinde en az 3.600 gün prim ödeme şartı ile emekli oluyorlardı. Ancak 05.08.2003 günü Resmi Gazete’de yayımlanan 4958 sayılı Kanunun 34.maddesi gereğince,
Sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden faydalanmaya hak kazanmış durumda olan 05.08.2003 ve daha sonraki tarihlerde ilk defa işe giren özürlü sigortalılardan;
* I. derecede (%80 ve yukarısı) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,
* II. derecede (%60-%80 arası) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 18 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak ,
* III. derecede (%40-%60 arası) sakatlığı olanlar yaşları ne olursa olsun en az 20 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla;
emekli olmaları mümkün bulunuyor.
Ancak yukarıdaki düzenleme 05.08.2003 ve daha sonraki tarihlerde ilk defa (sigortalı olan) işe giren engelliler ile ilgilidir, daha önce yani 04.08.2003 ve öncesinde SSK’lı olmuş olanlar için kademe getirilmiş olup kademeler de işe başlama tarihine göre aşağıdaki gibidir.
Engelli emekliliğinde şartlarının tespitinde şayet 18 yaşından önce sigortalılığa başlanmışsa 18 yaşın doldurulduğu tarihe göre koşulların saptanması gerekiyor.
| Engelli Derecesi | Engelli Derecesi | Engelli Derecesi | |
| İşe Başlama Tarihi | I. Derece | II. Derece | III. Derece |
| 05.08.1991 ve daha önce | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 3600 gün |
| 06.08.1991-05.08.1994 | 15 yıl, 3600 gün | 15 yıl, 8 ay-3680 gün | 16 yıl, 3760 gün |
| 06.08.1994-05.08.1997 | 15 yıl, 3600 gün | 16 yıl, 4 ay-3760 gün | 17 yıl, 3920 gün |
| 06.08.1997-05.08.2000 | 15 yıl, 3600 gün | 17 yıl, 3840 gün | 18 yıl, 4080 gün |
| 06.08.2000-05.08.2003 | 15 yıl, 3600 gün | 17 yıl, 8 ay-3920 | 19 yıl, 4240 gün |
| 05.08.2003 den sonra | 15 yıl, 3600 gün | 18 yıl-4000 gün | 20 yıl-4400 gün |
Örnekler
Örnek 1. 27.05.1998 tarihinde SSK’lı olarak işe başlayan ve 09.09.2008 günü geçirdiği bir trafik kazası sonrasında bir kolunu kaybeden 1975 doğumlu Salih Bey, işvereni aracılığı ile Defterdarlığa başvurarak vergi indirim belgesi alabilirse, 18 yıllık sigortalılık süresini tamamlayacağı 27.05.2015 günü en az 4080 gün sayısı ile herhangi bir yaşa tabi olmaksızın SSK’dan emekli olabilecektir.
Örnek 2. 18.04.1983 doğumlu olan ve doğuştan kalça çıkığı olan Şule Hanım, 01.08.2000 günü sigortalı bir işe girmiş ve işvereni aracılığıyla İstanbul Defterdarlığına başvurarak %45 oran ile vergi indirim belgesi sahibi olmuştur. Şule hanım bu belge ile 19 yıllık sigortalılık süresi (18.04.2019 günü tamamlanır) ve en az 4240 gün sayısı ile herhangi bir yaşa tabi olmaksızın SSK’dan emekli olabilir.