Cumhuriyet tarihinin en büyük maden kazasının hemen ardından asansör faciası ve yeni bir maden kazası gelince iş sağlığı ve güvenliği konusunda radikal adımların atılması yönünde fikir birliği oluştu.
Devlet bu konuda öncelikli olarak idari para cezalarını artırıyor. İş güvenliği uzmanı görevlendirmeyen bir işverene 5.601 TL idari para cezası kesiliyor. Aykırılığın devam ettiği her ay için de bu rakam tekrarlıyor. Bu cezanın uygulanmasında işyerinin tehlike sınıfı fark etmiyor. Yani süpermarket de, maden ocağı da iş güvenliği uzmanı görevlendirmezse aynı idari para cezasını ödüyor. Fakat yeni düzenlemede bu konuda yeni bir yaklaşım benimsenecek.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine çok daha yüksek idari para cezası kesilecek. Örneğin maden ocağında iş güvenliği uzmanı görevlendirilmemiş olması halinde ceza rakamı iki katına çıkacak ve 11.202 TL olarak uygulanacak.
Az tehlikeli sınıftaki süpermarkette ise 5.601 TL’lik ceza uygulanmaya devam edecek.
https://www.aymet.com.tr/
Kamu ihaleleri yasak
Bu konuda ilerleyen dönemde artış oranları netleşecek. Fakat yüzde 50’den yüzde 200’e kadar giden ciddi artışlar olacağını bugünden söyleyebiliriz. İdari para cezalarındaki artış, işyerinde çalışan sayısı ve tehlike derecesine göre farklılaşacak.
Örnek olarak, 1- 9 arasında çalışanı bulunan az tehlikeli bir işyerinde idari para cezasında bir artış yaşanmazken, 50’den fazla çalışanı olan çok tehlikeli bir işyerinde idari para cezası yüzde 200 oranında artacak.
Yeni uygulamalar arasında özellikle müteahhitleri yakından kapsayan yeni bir düzenleme olacak. Madenlerden sonra en çok kazaların yaşandığı inşaat alanlarını ilgilendiren düzenlemeye göre, eğer işyerinde ölümlü bir iş kazası yaşanmışsa, bu müteahhidin kamu ihalelerine girmesi belirli bir süre yasaklanacak. Bu sürenin muhtemelen 5 yıl olacağı söyleniyor.
470 bin işyeri sakıncalı
İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmesi noktasında ne yazık ki tablo çok vahim. 1 Ocak 2012’den itibaren yürürlükte olan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı uyarınca bir geçiş sürecine tabi olmakla birlikte, bütün işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirilmesini zorunlu kılıyor. Konuyu defalarca bu köşeden ifade ettik. Hatta kamuoyunun dikkatini çekmesi açısından apartmanlarda bile iş güvenliği uzmanı olacak diye yazılar yazdık. Fakat ne yazık ki, bugün gelinen noktada pek çok işyeri halen görevlendirmeleri yapmamış durumda.
Kanunun öngördüğü geçiş süreci bir tek az tehlikeli sınıfta yer alıp 50’den az çalışanlı işyerlerini dışarıda bırakıyor. Yani apartmanlar, marketler, terzi gibi hem az tehlikeli olup, hem de 50’den az çalışanı bulunan işyerlerinde henüz iş güvenliği uzmanı görevlendirme zorunluluğu yok.
Bu işyerlerinde zorunluluk Temmuz 2016’da hayata geçecek. Bunun dışındaki bütün işyerlerinde başlayan iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri görevlendirme zorunluluğuna ne yazık ki işverenler gereken ilgiyi göstermemiş durumdalar. Görevlendirme yapması gereken 650 bin işyerinden yalnızca 180 bini atamalarını yapmış. Yani işverenler “nasılsa kanun ertelenir” veya “denetim gelince atarız” düşüncesiyle ağırdan almışlar.
İş güvenliği alanında planlanan yeni düzenlemeler sonrasında özellikle inşaat sektöründe sert yaptırımlar gelecek. Cezaların da ciddi oranda artması gündemde.
İş güvenlik uzmanı daha çok çalışacak
Planlanan değişiklikler içerisinde bir de iş güvenliği uzmanı görevlendirme süresinin artırılması var. İşyerlerinde görevlendirilecek iş güvenliği uzmanlarının süresinin iki katına kadar artırılması planlanlanıyor. Bu şekilde işverenlerin bu konuyu daha da ciddiye alması sağlanmaya çalışılacak. Bu nokta iş güvenliği uzmanlarına daha rahat çalışma koşulları sağlayabilecektir. Fakat daha önce de ifade ettiğimiz gibi iş güvenliği uzmanlarını bağımsızlığının da sağlanması gerekiyor. Aksi taktirde sürenin uzaması hiçbir fark doğurmayacaktır.
Madene maden mühendisi!
İş güvenliği uzmanlarının görev yapabileceği sektörlere de bir düzenleme getirilmesi yerinde olacaktır. Bugün itibarıyla biyolog, kimyager ve ilgili meslek yüksekokullarından mezun olanlar bile iş güvenliği uzmanlığı yapabiliyorlar. Fakat hayatında inşaat şantiyesinden içeri adımını atmamış bir biyologun bu işyerinde iş güvenliği sağlamasını beklemek çok zor. Bu nedenle ilgili NACE kodları uyarınca inşaat ve madenlerde görev yapacak iş güvenliği uzmanlarının inşaat ve maden mühendisi olmalı sağlanmalıdır. Bu şekilde hem iş güvenliği uzmanlarının konuya hakim olması sağlanacak, hem de işverenler bilgili iş güvenliği uzmanlarından hizmet almış olacaklardır.
Masa başından ceza kesecek…
Bu konuda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Aralık ayı başından itibaren masabaşından ceza yazmaya başlayacak. İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmesi İSG KATİP adı verilen online bir sistem üzerinden yapılıyor. Genel Müdürlük bunu oturduğu yerden görebiliyor. Aralık ayı başından itibaren gerekli atamaları yapmayan işyerlerine yenilenmiş yüksek idari para cezaları kesilerek konuya olan yaklaşımın değişmesi beklenecek.